De toegangspoort van de oude bijzondere kerkelijke begraafplaats aan de Pinkelseweg,
ook wel "De Pinkel" genoemd, is een monumentaal hek dat lange tijd niet meer
te sluiten was. Bomen overgroeiden één van de hekken terwijl het andere hek
volledig was verzakt en door een aanvaring met een vrachtauto gedeeltelijk afgebroken.
Ook het geringe onderhoud heeft het geheel een armoedig aanzicht gegeven.
Maar dat niet alleen, de begraafplaats was daardoor elk uur van de dag en de
nacht toegankelijk. Dit heeft geleid tot vandalisme, maar ook tot mensen met
zeer weinig respect voor de overledenen, die de begraafplaats als honden
uitlaatplek hebben gebruikt.
In 2009 is dit hek weer door twee vrijwilligers (de heren G.Jansen en Chr. Liet) zodanig gerestaureerd dat de poort weer kan worden geopend en gesloten.
Het bijzondere hekwerk is echter niet meer compleet.
Op beide kolommen hebben zandlopers gestaan voorzien van engelenvleugels. (zie bijgaande foto).
Deze ornamenten zijn in de loop van de jaren verdwenen.
De zandlopers duidt op het kortstondige van het leven in
op het naderende einde van ons mensen. Het symbool van de zandloper stamt
uit de late middeleeuwen De zandlopers zijn hier voorzien van vleugels
die de vergankelijkheid van de mens symboliseren. De omkeerbaarheid van
de zandloper wordt in Christelijke traditie gezien als het nieuwe leven
na de wederopstanding.
Over dit hekwerk schreef de heer J.J.Chr. Liet SR in het mededelingenblad van de oudheidkundige kring "Rheden Rozendaal" van november 1963:
"Een volk dat leeft, drukt in zijn bouwwijze zijn geestesleven uit in allerlei vormen. Zo is overal nog wel iets te zien, wat ons boeit en wat onze belangstelling oprekt. Zelfs een grafsteen kan uit het verleden tot ons spreken (al komt men soms voor een raadsel te staan) en geeft ons een idee van de mentaliteit van vorige geslachten. Zo is er in het dorp Rheden bij de begraafplaats der Ned. Herv. Gemeente aan de Pinkelseweg een opmerkelijk inrij hek.
Het maakte door zijn symboliek op mij indruk en mijns inziens is dit hek het waard, op deze plaats eens vermeld te worden. Ik breng (posthuum) mijn welgemeende hulde aan de ontwerper van dit eenvoudig stukje werk, dat zo'n duidelijke taal spreekt. Wij worden in deze eeuw steeds verlichter; echter in zekere zin ook blinder. Want achteloos loopt men de begraafplaats in en uit zonder oog te hebben voor deze taal, die zwijgend tot ons komt. Zo stond ik één dezer dagen te praten met de grafdelver. Toen ik hem onbewust de vraag stelde of "de geest vleugellam" was geworden (zie beschrijving), werd zijn belangstelling opgewekt voor de versierselen, die op de hekkolommen prijken. Van kinds af had hij erlangs gelopen en dikwijls de poort ontsloten; toch wist hij niet, wat ze voorstelden Hij vroeg mij dan ook om een verklaring; die ik hem gaarne gaf. Zie hier mijn beschouwing: Op zware gegoten ijzeren kolommen, waaraan de hekken draaien, staan gegoten zandlopers van ongeveer 30 cm lengte, beschermd door een rechthoek van 8 zuiltjes, die aan elkaar zijn verbonden. Aan weerszijden van deze zandlopers zijn twee witgeverfde engelenvleugels bevestigd (een der vleugels is afgebroken). Maar mijn mening vindt men de verklaring van deze symboliek in Prediker 12: 7 "En de geest keert weder tot God, die hem geschonken heeft". Het van diepe zin getuigende stukje werk is het bekijken waard. Zo spreken zij, die ons voorgingen, heden nog zwijgend tot ons."
De redactie van dit mededelingenblad gaf het volgende commentaar naar
aanleiding van het artikel:
"Met genoegen nemen wij dit artikel van ons medelid in de Mededelingen op. Het moge een aansporing zijn voor anderen om eens iets van hun historische kennis te publiceren. Wat de bedoelde begraafplaats betreft; hek en hof maken een uitermate vervallen indruk. Zou het niet mogelijk zijn, een en ander een verzorgder aanzicht te geven? Allerwege beijvert men zich het dorp Rheden voor de levenden tot een aantrekkelijke woonplaats te maken. 'De toestand op de rustplaats der overleden plaatsgenoten is beschamend. (Red.)
In die tijd liet het onderhoud kennelijk te wensen over.
Bij het inventariseren van alle graven is één vleugel teruggevonden
zoals beschreven door de heer Liet. Maar van de beide zandlopers met de zuiltjes
ontbreekt ieder spoor.
Er is een foto van de zandlopers opgenomen in dit artikel. Foto's van dit hek in de oude situatie en de bijbehorende zandlopers zijn van harte welkom.